Zoeken in onze boeken

Als jonge kunstenaar behoorde Asger Jorn (1914-1973) tot de avant-garde en de surrealistische beweging in het Kopenhagen van de jaren 1930. Maar pas toen hij in de veertig was, ontdekte Jorn zijn ware artistieke expressievorm. Meteen na de wapenstilstand in 1945 reisde de toen dertigjarige Jorn naar Oslo om er een grote retrospectieve tentoonstelling van de werken van Edvard Munch in de Nationale Galerie te bezoeken. Munch stond op het hoogtepunt van zijn internationale faam toen hij in 1944 overleed, maar net als vandaag waren het zijn werken uit de jaren 1890 waarvoor hij het bekendst was. Op de tentoonstelling in de Nationale Galerie waren echter vooral werken uit Munchs latere periode te zien, met andere woorden uit de periode van na de eeuwwisseling. Jorn was al vertrouwd met de vroege kunst van Munch, maar diens latere werken verrasten en overweldigden hem.
In de latere Munch ontdekte Jorn een schilder die een directe, spontane en intense expressievorm hanteerde die meteen in de smaak viel bij de jonge kunstenaar, met zijn achtergrond in de spontane schilderkunst van het surrealisme. De artistieke bevrijding die Jorn toen bij Munch vond, vormt het hoofdthema van deze publicatie.
Men mag zich nooit te snel aan simpele conclusies omtrent artistieke invloeden wagen. Tussen Munch en Jorn zijn de verschillen veel opmerkelijker dan de overeenkomsten. Zo vertonen hun werken een andere techniek en visuele expressie, terwijl ook hun motieven geen onmiddellijke gelijkenissen bevatten.
Toch trad een onmiskenbare verandering op in Jorns werken nadat hij Munchs kunst in de Nationale Galerie had aanschouwd. Jorn was met name geboeid door Munchs intense kleurgebruik en zijn directe gestuele aanpak in de werken van na de eeuwwisseling. Hij was tevens gefascineerd door de organische, gebogen lijnen die Munchs werken vanaf de jaren 1890 kenmerkten. Jorns visuele expressie en schildertrant veranderden ingrijpend in deze periode.
Zijn band met Munch kwam niet enkel tot uitdrukking in formele overeenkomsten: we ontwaren ook een diepere thematische en artistieke relatie tussen de twee kunstenaars. Jorn verwees niet alleen in zijn geschriften naar deze relatie maar drukte die ook uit door af en toe motieven en compositorische vormen aan Munch te ontlenen.
Vanaf het einde van de jaren 1940, en nog vele jaren nadien, lijkt Munch een uitdagend en belangrijk ijkpunt voor Jorns werk te zijn geweest - wat niet wil zeggen dat Munch de sleutel is voor ons begrip van Jorns hele oeuvre.