Zoeken in onze boeken

In dit fenomenale boek door Sinan Çankaya vindt een naarstige zoektocht plaats naar identiteit, het eigen zelfbeeld en een eigen plaats. In feite neemt het boek de lezer mee zijn eigen zoektocht naar dat waar hij naar op zoek is: gemeenschappelijkheid. Het boek neemt je mee in de persoonlijke verhalen die van invloed zijn geweest op de jonge Sinan en mede zijn identiteit hebben gevormd. Hij worstelde met de straatnormen van masculiniteit, de strenge discipline in zijn familie en de beïnvloeding van het sociale milieu. Dit proces van identiteitsontwikkeling geschiedt niet zonder confrontatie; Sinan zoekt soms de marges op. De confrontaties en gebeurtenissen laten je ontroeren en lachen, geven je weemoed, maar bovenal prikkelen ze je om op zoek te gaan naar een andere zienswijze en sporen ze je aan tot ‘microrevoluties’: keer vanzelfsprekendheden binnenstebuiten, verstoor de normale gang van zaken en verzet je zo nodig door ongezellig te doen. Je kunt de wereld wellicht niet veranderen, maar wel je ‘eigen wereld’.

Dit is een boek naar mijn hart, dat de essentie van een boek begrijpt: mensen een narratief vertellen dat een breder sentiment vertegenwoordigt en inzicht geeft in ons doen en laten en dat van de ‘Ander’. Het is verplicht leesvoer voor hen die identiteitsvorming echt willen begrijpen, met name waarom identiteit nooit een vaststaand gegeven is. In Çankaya’s woorden: identiteit is altijd ‘ongestold kaarsvet, dat alle kanten opgaat’. Maar ook de cynische cultuurbarbaar die literatuur in zijn algemeenheid verkettert zal zijn ogen uitkijken en zich verbazen over de schrijftechnieken en de eruditie van de auteur.
Sinan Çankaya is een achtenswaardige schrijver, een equivalent van Khaled Hosseini, die ons laat reflecteren op ons ‘eigen gelijk’, en hoe dit ‘eigen gelijk’ ons verblindt, maar eveneens zorgt voor onbegrip jegens de ander. Hierbij legt hij haarscherp de vanzelfsprekendheden bloot die we allen voor waar aannemen, evenals het hedendaagse politieke discourse en haar verschuiving. In deze bespreking komen veel kritische noten kijken op deze discoursen, maar spaart hij zichzelf evenmin.

Door ons een bespiegeling te geven, betracht hij ons ‘eigen gelijk’ te overstijgen en te komen tot een nieuw inzicht: we delen meer overeenkomsten dan verschillen, er zijn meer dingen die ons verbinden, laat ons niet uit elkaar drijven en laten we elkaar begrijpen. Maar een eerste stap in de verwezenlijking van dit ideaal is de erkenning dat het proces van in- en uitsluiting zich in alle gelederen van de samenleving manifesteert. 

Weinig schrijvers kunnen zo mooi metaforen en beeldspraak als vehikel gebruiken om hun boodschap over te brengen. Elk woord, elke zin raakt de lezer. Weinigen kunnen de lezer zich laten vereenzelvigen met de hoofdpersoon, weinigen kunnen je zo verleiden dat stoppen met lezen een uitdaging blijft. Çankaya demonstreert hoe de pen machtiger is dan het zwaard. In een woord: een masterpiece ̶ hier past slechts een buiging.